Spółka partnerska jest jedną czterech spółek osobowych, uregulowanych w kodeksie spółek handlowych (dalej także jako „k.s.h.”). Charakteryzują ją dwie podstawowe cechy. Po pierwsze, może tworzyć ją jedynie, określony w ustawie, krąg podmiotów. Po drugie, występują w niej dwa rodzaje odpowiedzialności za zobowiązania podjęte w związku z jej prowadzeniem.
Funkcjonowanie spółki partnerskiej w zdecydowanej większości opiera się na uregulowaniach odnoszących się do spółki jawnej. Do stosowania tych przepisów odsyła art. 89 k.s.h., wskazując że w sprawach nieuregulowanych w przepisach o spółce partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Różnice w stosunku do spółki jawnej
Co jednak różni spółkę partnerską od „bazowej” dla spółek osobowych spółki jawnej? Wśród kilku podstawowych różnic najważniejsze – moim zdaniem – miejsce należy przyznać ograniczonemu kręgowi podmiotów, które mogą wspólnikiem takiej spółki zostać oraz zróżnicowanemu rodzajowi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte w związku z jej prowadzeniem.
Partnerzy spółki partnerskiej
Kto może zatem zostać partnerem, bo tak ustawa nazywa wspólników spółki partnerskiej? Przepisy k.s.h. określają zamknięty katalog takich podmiotów. Przede wszystkim partnerami w omawianej spółce mogą zostać wyłącznie osoby fizyczne i to nie wszystkie a jedynie takie, które uprawnione są do wykonywania wolnych zawodów. Kodeks spółek handlowych nie definiuje czym jest wolny zawód, dlatego też zdecydowano się w art. 88 wskazać, które z zawodów pozwalają na podjęcie działalności właśnie w tej formie. Pośrednio można wskazać, że jest to sporządzona na potrzeby prawa spółek lista wolnych zawodów. Zalicza się do nich m.in. prawników (adwokatów, radców prawnych, notariuszy), osoby wykonujące zawody medyczne (aptekarza, lekarza, lekarza dentystę, lekarza weterynarii, pielęgniarkę i położną), ale także księgowego, brokera ubezpieczeniowego, architekta czy rzeczoznawcę majątkowego.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Charakterystyczny dla spółki partnerskiej jest również rodzaj odpowiedzialności, jaką ponoszą jej wspólnicy w związku z aktywnością podejmowaną w ramach spółki. Odpowiedzialność tą można podzielić na dwa rodzaje: odpowiedzialność związaną z wykonywaniem wolnego zawodu oraz odpowiedzialność wynikającą z pozostałych obciążających spółkę zobowiązań (np. zapłaty czynszu najmu za lokal, w którym spółka prowadzi działalność gospodarczą, uregulowania podatków i innych obciążeń publicznoprawnych czy wykonania obowiązków wynikających ze stosunku pracy).
Za pierwszy z powyższych obszarów – zobowiązania związane z wykonywaniem wolnego zawodu – każdy partner ponosi odpowiedzialność ograniczoną. Ograniczenie tej odpowiedzialności polega na tym, że ponosi on konsekwencje, jedynie za takie działania lub zaniechania, które są następstwem jego własnych działań lub zaniechań oraz działań lub zaniechań osób, które przy świadczeniu usług związanych z działalnością spółki podlegały jego kierownictwu. Partnerzy nie odpowiadają natomiast za zobowiązania związane z wykonywaniem wolnego zawodu przez pozostałych partnerów i podlegających im w tym zakresie pracowników spółki. Dla przykładu można wskazać spółkę partnerską prowadzoną przez kilku księgowych, jeżeli jeden z nich popełni tzw. błąd w sztuce (np. źle obliczy klientowi podatek, który ten musi zapłacić) to tylko on będzie ponosił odpowiedzialność za skutki swojego działania.
Za pozostałe zobowiązania spółki, te które wynikają z jej działalności, ale nie są wykonywaniem wolnego zawodu, partnerzy ponoszą odpowiedzialność jak wspólnicy spółki jawnej, a więc odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, całym swoim majątkiem (teraźniejszym lub przyszłym), solidarną oraz subsydiarną z pozostałymi wspólnikami i spółką (o subsydiarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki jawnej pisałam tutaj). Wracając zatem do powyższego przykładu spółki kilku księgowych, wskazać można, że wszyscy jej partnerzy zobowiązani będą m.in. za zapłatę wynagrodzenia swoim pracownikom, terminowe opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne czy zapłatę za stworzenie strony internetowej spółki.
Utrata uprawnień zawodowych
Z punktu widzenia regulacji odnoszących się do spółki jawnej istotna jest również kwestia związana z utratą uprawnień do wykonywania wolnego zawodu. Skoro tylko osoby mające uprawnienie do jego wykonywania mogą być partnerami, oczywistym powinno być również to, że w razie utraty tych uprawnień osoby takie zmuszone są ze spółki wystąpić. Okoliczność tą uregulowano w art. 100 kodeksu spółek handlowych, który wskazuje, że wspólnik, który utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu powinien ze spółki wystąpić najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym prawo to utracił. Występując ze spółki, wspólnik który utracił możliwość wykonywania wolnego zawodu zobowiązany jest złożyć oświadczenie o wystąpieniu i skierować je albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki albo do zarządu spółki, jeżeli został on powołany.
Co jednak w sytuacji, w której wspólnik pozbawiony prawa do wykonywania wolnego zawodu nie złożył oświadczenia o wystąpieniu ze spółki? Również i ta sytuacja została przewidziana przez polskiego ustawodawcę. Uregulowania k.s.h. stanowią, że w takiej sytuacji przyjmuje się iż wspólnik nie mający prawa do wykonywania wolnego zawodu wystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu, czyli w ostatnim dniu roku obrotowego spółki w którym utracił powyższe prawo.
Opisana powyżej kwestia jest niezwykle istotna w sytuacji, gdy spółka jest prowadzona jedynie przez dwóch wspólników, z których jeden utraci prawo do wykonywania wolnego zawodu. W takiej sytuacji partner posiadający nadal prawo do jego wykonywania nie może biernie czekać na rozwój wypadków. Jeżeli nadal będzie chciał prowadzić działalność w ramach tej spółki musi znaleźć innego partnera przed upływem roku od dnia, w którym jego wspólnik utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu. W przeciwnym razie – stosownie do art. 98 § 2 k.s.h. – spółka ulegnie rozwiązaniu.
Zarząd w spółce partnerskiej
Omawiając istotę spółki partnerskiej warto także wspomnieć o sposobie jej reprezentowania, który może zostać ukształtowany w dwojaki sposób.
Po pierwsze, możliwe jest reprezentowanie spółki w sposób ukształtowany w przepisach o spółce jawnej tj. przez samych partnerów. Przepisy wskazują, że każdy z nich ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów. Dla jego skuteczności wymagane jest powzięcie przez wspólników uchwały większością co najmniej 3/4 głosów w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może jednak przewidywać surowsze wymagania zarówno co do większości, jaką uchwała ma być podjęta jak i co do liczby obecnych przy głosowaniu partnerów. Wprowadzenie w umowie spółki wymagań łagodniejszych nie jest możliwe wobec stanowczej treści art. 96 § 3 k.s.h., która nie pozwala na łagodzenie wymogów określonych w ustawie.
Drugim sposobem reprezentowania spółki w relacjach z osobami trzecimi jest powierzenie funkcji reprezentowania spółki zarządowi. Spółka partnerska jest jedyną spośród spółek osobowych, której przyznano prawo powołania tego organu, jednakże przepisy jej dotyczące nie zawierają uregulowania, które do zarządu miałoby się odnosić. Ustawodawca postanowił, że w tym przypadku należy stosować przepisy odnoszące się do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, tj. przepisy art. 201 – 211 oraz w zakresie odpowiedzialności za działania członków zarządu art. 293 – 300 kodeksu spółek handlowych.
Radca prawny
Małgorzata Buczkowska
