Koniec stycznia. Od „Wesołych Świąt” minął już prawie miesiąc. To czas wystarczający do tego, aby przekonać się czy dobre chęci naszych bliskich, zmaterializowane w postaci podarków, które znaleźliśmy pod choinką, okazały się dla nas jakkolwiek przydatne. Co zatem zrobić, jeśli w tym roku Mikołaj nie był na tyle uważny, aby pod zielonym drzewkiem położyć dokładnie to, na co czekaliśmy? Czy mamy jeszcze szansę napraw sytuacji?

Zwrot albo wymiana towaru pełnowartościowego.  

Wielu sprzedawców zdaje się dostrzegać ten problem i wychodzić mu naprzeciw. Sprzedawcy dopuszczają możliwość wymiany zakupionego u nich towaru na inny albo nawet możliwość jego zwrotu i odzyskania całej zapłaconej za niego ceny. Oczywiście zazwyczaj musimy spełnić kilka warunków, aby było to możliwe. Najczęściej towar nie może być używany, powinien znajdować się w fabrycznym opakowaniu, jeżeli w takim go sprzedano a także powinien posiadać dołączone do niego metki. Niejednokrotnie spotykamy się z zastrzeżeniem, że wymiana możliwa jest tylko na towar w tej samej albo wyższej cenie, często ograniczony jest także termin, w którym zakupione rzeczy mogą zostać zwrócone. Sprzedawcy w różny sposób określają wymagania, jakie należy spełnić aby wymienić towar na inny albo dokonać jego zwrotu. Trudno ich za to winić, bowiem w sytuacji, gdy rezygnacja z zakupu nie leży po stronie sprzedającego, musi on podjąć ponowne starania o to, aby raz już sprzedany towar ponownie znalazł właściciela. Czy jednak stawianie tych wszystkich różnorodnych warunków jest zgodne z prawem?

Możliwość wymiany albo zwrotu towaru niewadliwego, zakupionego w sklepie stacjonarnym, nie została prawnie usankcjonowana, co oznacza że nie ma takich przepisów, które zobowiązywałyby sprzedawcę w sklepie stacjonarnym do przyjęcia niewadliwego towaru i dokonania jego wymiany na inny produkt, albo zwrócenia zapłaconej ceny. Wynika to z tego, że kupujący mógł przed podjęciem decyzji o zakupie towar w sklepie obejrzeć, zapoznać się z jego właściwościami, ocenić go. Jeżeli doszedł do wniosku, że towar spełnia jego oczekiwania nie ma powodu, aby – przez jakiś okres czasu – utrzymywać po stronie sprzedawcy niepewność co do tego czy towar rzeczywiście sprzedał czy też wróci on do niego ponieważ przeznaczony był na prezent a kupujący być może nie dokładnie znał potrzeby i gusta obdarowywanego.

Skoro zatem nie ma obowiązku przyjęcia zwracanego towaru, skąd wywodzi się taka praktyka, bo chyba nikt z nas nie ma wątpliwości co do tego, że faktyczna możliwość zwrócenia zakupionego towaru – przynajmniej w niektórych miejscach – istnieje. Niektórzy mówią, że jest to dobra wola sprzedawców, element walki o pozyskanie klienta. Łatwiej przecież zdecydować się na zakup jakiejś rzeczy u danego sprzedawcy, jeżeli możemy zabrać ją do domu, sprawdzić jak działa, zastanowić się czy jest to właśnie ten towar, którego poszukiwaliśmy. Ja jednak nazwałabym to inaczej. Możliwość zwrotu albo wymiany towaru na warunkach określonych przez sprzedającego jest elementem umowy, jaką sprzedawca zawiera z kupującym. Oczywiście warunki tej umowy określa sprzedawca a kupującemu nie pozostaje nic innego jak wyrazić na nią zgodę i kupić oferowany mu towar albo ewentualnych warunków wymiany czy zwrotu (a czasem nawet ich braku) nie zaakceptować i poszukać innego prezentu.

Zakupy przez Internet.

Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeżeli upominek zostanie zakupiony na odległość (np. przez Internet telefon czy w ramach sprzedaży wysyłkowej). W tym przypadku ustawodawca daje nam możliwość zwrócenia zakupionych towarów i to nawet bez podania przyczyny (także wtedy, gdy towar jest pełnowartościowy ale z jakichś przyczyn nie odpowiada naszym oczekiwaniom, albo po prostu zmieniliśmy zdanie co do jego zakupu). Wynika to z tego, że – w przeciwieństwie do zakupów w sklepach stacjonarnych – nie mamy możliwości przed podjęciem decyzji zapoznać się z towarem, wziąć go do ręki, ocenić jego właściwości czy rzeczywistego koloru. Nie mamy możliwości sprawdzenia jego działania. Zakupy na odległość to trochę „zakupy na próbę”. Dopiero jak otrzymujemy towar możemy sprawdzić czy na pewno jest to właśnie to co chcieliśmy kupić. Z tych właśnie powodów ustawodawca postanowił chronić kupujących, dając im możliwość zapoznania się z zakupionym produktem, dokonania jego oceny i podjęcia ostatecznej decyzji o zakupie. Termin, w którym możliwe jest dokonanie zwrotu towaru (czyli na tzw. odstąpienie od umowy sprzedaży) wynosi 14 dni i liczony jest zazwyczaj do dnia, w którym towar został nam doręczony. Nie zawsze jednak będziemy mogli odstąpić od umowy zawartej na odległość. Możliwość odstąpienia od takiej umowy reguluje obecnie art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Zgodnie z tym przepisem prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa sprzedawcy przysługuje jedynie konsumentom, czyli osobom które zawierają umowę sprzedaży w celu bezpośrednio nie związanym z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą lub zawodową.  Jeżeli zatem na zakupiony towar otrzymałeś fakturę, wystawioną na Twoją spółkę albo jednoosobową działalność gospodarczą nie nabyłeś towaru jako konsument ale jako przedsiębiorca i nawet jeżeli zakupu dokonałeś przez Internet (albo w inny sposób, o ile był to zakup na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa sprzedawcy) nie możesz skorzystać z prawa odstąpienia.

Podobnie wygląda sytuacja, jeżeli nabyłeś towar od osoby, która nie jest przedsiębiorcą i dla której sprzedaż tego rodzaju towarów nie jest formą prowadzenia działalności gospodarczej a raczej zdarzeniem incydentalnym (np. od osoby, która wystawiła na jednym z portali aukcyjnych zabawki swojego dziecka, którymi ono już się nie bawi czy towar którego nie używa). W tej sytuacji, bez względu na to czy jesteś konsumentem czy przedsiębiorcą, nie będziesz mógł od umowy odstąpić. Powód? Nie ma przepisów, które przyznałyby Ci prawo odstąpienia od umowy, bowiem ustawa o prawach konsumenta znajduje zastosowanie tylko do tych sytuacji, w których jako konsument nabywasz towar od przedsiębiorcy.

Nie można jednak zapomnieć o tym, że istnieje i taka grupa produktów, które mimo że zostały zakupione przez konsumenta od przedsiębiorcy nie będą mogły zostać zwrócone. Produkty te zostały w sposób wyczerpujący określone w art. 38 ustawy o prawach konsumenta. Ustawa wyróżnia wśród nich produkty wytworzone wg specyfikacji konsumenta lub służące zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb (np. zakup sukienki uszytej na miarę albo innego towaru wyprodukowanego wg Twojego projektu), produkty ulegające szybkiemu zepsuciu lub mających krótki termin przydatności jak i rzeczy, które zostały nam dostarczone w zapieczętowanym opakowaniu, których po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych (pod warunkiem, że opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu rzeczy kupującemu. Brak możliwości zwrotu wprowadzono także w odniesieniu do rzeczy kupionych podczas aukcji publicznej. Nie musisz się jednak martwić, bowiem pojęcie aukcji publicznej nie dotyczy aukcji, które są prowadzone na internetowych portalach aukcyjnych. Możliwość skorzystania z prawa odstąpienia od umowy została także wyłączona w przypadku umów dotyczących treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym (np. pobranych z Internetu programów komputerowych, gier, muzyki, filmów czy e-booków).

Ustawa o prawach konsumenta, a w związku z tym także prawo odstąpienia od umowy, nie znajduje zastosowania również w przypadku umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty kwoty nieprzekraczającej 50 złotych.

Autorka: Małgorzata Buczkowska

Radca Prawny

członek Kancelarii Siwko i Wspólnicy Kancelaria Prawna sp.k.