Początkujący przedsiębiorcy bardzo często zastanawiają się w jakiej formie prawnej rozpocząć swoją przygodę z biznesem. Działalność gospodarcza? Spółka? To drugie rozwiązanie często odrzucane jest w obawie o koszty działalności i zbyt duży formalizm prowadzenia takiego biznesu. Często jednak decyzja ta podejmowana jest w oparciu o „plotki” a nie wiedzę merytoryczną. Planujemy wspólne przedsięwzięcie z koleżanką bizneswoman? I decydujemy się drogą eliminacji na wspólną działalność prowadzoną w formie spółki cywilnej. Co właściwie wiemy o spółce cywilne? Postaram się Wam drogie bizneswoman przybliżyć tą instytucję przewidzianą przepisami kodeksu cywilnego.

Spółka cywilna jest to nic innego jak umowa między wspólnikami (przedsiębiorcami), mocą której zobowiązujemy się dążyć do określonego, wspólnego celu gospodarczego w szczególności poprzez wniesienie wkładów lub w inny, określony sposób.

Tak jak wskazałam powyżej źródłem przepisów dotyczących spółki cywilnej jest Kodeks Cywilny (art. 860 – 875 KC). Decydującą rolę w spółce cywilnej odgrywają wspólnicy, co zbliża spółkę cywilną charakterem do spółek osobowych powoływanych na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych.

Zaznaczyć jednak należy, że sama spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej, jest to jedynie forma współdziałania: osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej.

Sposób reprezentacji

Ze względu na to, że spółka nie posiada podmiotowości prawnej to właśnie wspólnicy spółki cywilnej są stroną zawieranych w związku z prowadzoną działalnością umów czy postępowań sądowych i administracyjnych. Spółka cywilna sama w sobie nigdy nie będzie miała przymiotu strony np. umowy, decyzji. Ważne jest więc, żeby prawidłowo określić stronę zawieranej umowy poprzez wskazanie wszystkich wspólników spółki cywilnej. Przykładowo:

Jan Kowalski, zamieszkały w Warszawie przy ul. Krótkiej 5, PESEL: … oraz Paweł Nowak, zamieszkały w Warszawie przy ul. Długiej 6, PESEL: … prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą: XYZ, ul. Skośna 10, NIP: …, REGON: …

Każdy ze wspólników spółki cywilnej jest uprawniony i jednocześnie zobowiązany do prowadzenia spaw spółki i w tym zakresie posiada także umocowanie do reprezentowania spółki. Możliwe jest jednak odmienne uregulowanie tej kwestii w umowie spółki lub w uchwale wspólników.

Reprezentowanie spółki polega na podejmowaniu wszelkich działań w imieniu spółki w stosunkach do osób trzecich, czyli w stosunkach zewnętrznych.

Prowadzeniem spraw spółki nazywamy zaś wszystkie podejmowane przez wspólników działania dokonywane w stosunkach wewnętrznych spółki związane z funkcjonowaniem spółki.

Należy pamiętać, iż powierzenie prowadzenia spraw spółki i jej reprezentację tylko jednemu wspólnikowi spowoduje, że za jego działania odpowiedzialność ponosić będzie cała spółka cywilna – czyli wszyscy jej wspólnicy.

Czynności zwykłego zarządu/przekraczające zwykły zarząd

Czynności podejmowane przez wspólników w związku z prowadzeniem spółki cywilnej można podzielić na:

• czynności zwykłego zarządu
• przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Zgodnie z przepisami każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. W przepisach prawa brak jest jednak określenia granic czynności zwykłego zarządu czy też wykazu czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Trudności w rozróżnieniu tych czynności może obrazować fakt, iż ta sama czynność może być w pewnych okolicznościach traktowana jako czynność zwykłego zarządu, a w innych będzie uznawana już za czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu.

Z uwagi na brak definicji legalnej powyżej wskazanych pojęć, należy stwierdzić że ustawodawca pozostawił więc swobodę sądom i nauce prawa w określaniu zakresu obu rodzajów czynności. Aby daną czynność można było uznać za przekraczającą czy też nie przekraczającą zakres zwykłego zarządu należy przeanalizować wiele czynników. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 1997 r. wskazał, że przy rozstrzyganiu, czy dana czynność prawna należy, czy też nie należy do zwykłych czynności spółki cywilnej, trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnego przypadku, a w szczególności: cel i determinowany nim rodzaj działalności spółki, przynależność ocenianej czynności do tego rodzaju działalności oraz jej doniosłość z punktu widzenia rozmiaru tej działalności.

W przypadku uzgodnienia w umowie spółki cywilnej podziału zadań wspólników w zakresie prowadzenia działalności spółki bez wprowadzania ograniczeń kwotowych lub innych, przyjmuje się, że określa to zakres zwykłych czynności, do wykonywania których dany wspólnik jest umocowany (tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lutego 1997 r.).

Można więc powiedzieć, że za czynność zwykłego zarządu przyjmuje się czynność polegającą na załatwianiu bieżących spraw związanych ze zwykłym funkcjonowaniem spółki i dbaniem o jej interesy.

W praktyce zaleca się, ażeby wspólnicy w umowie spółki dokładnie wskazali tzn. umówili się w jakim zakresie możliwe jest działanie jednoosobowe a w jakich podjęcie danego działania będzie wymagało uchwały wspólników i wspólnego działania wspólników. Takie dokładne określenie co uznajemy za czynności zwykłego zarządu a co za przekraczające pozwoli uniknąć wątpliwości nie tylko dla kontrahentów wspólników spółki cywilnej, ale również samym wspólnikom da poczucie jasności i pewności, w szczególności w związku z odpowiedzialnością za zobowiązania zaciągnięte w ramach wspólnej działalności.

Odpowiedzialność

Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie, całym swoim majątkiem osobistym, razem ze spółką i pozostałymi wspólnikami. W konsekwencji tej zasady

cały majątek wspólnika może być przedmiotem egzekucji. Należy pamiętać, iż spółka cywilna nie ma legitymacji sądowej tj. nie możemy pozwać spółki cywilnej o zapłatę. Pozywamy wspólników spółki cywilnej. To samo dotyczy sytuacji, gdy wspólnicy spółki cywilnej będą występować w postępowaniu sądowym w roli powodów.

Wierzyciel już na etapie postępowania egzekucyjnego może dowolnie wybrać dłużnika przeciwko któremu skieruje egzekucję. Do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, konieczne jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego wydanego przeciwko wszystkim wspólnikom. Taki tytuł wykonawczy pozwala wierzycielowi na skierowanie egzekucji zarówno do majątku osobistego każdego ze wspólników, jak i do majątku spółki.

Przyjmuje się, że były wspólnik spółki cywilnej nadal odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed jego wystąpieniem ze spółki (w czasie gdy był on wspólnikiem spółki cywilnej).

Wydaje się więc, że forma spółki cywilnej nie jest doskonała przede wszystkim z uwagi na duże ryzyko związane z odpowiedzialnością pełnym majątkiem za zobowiązania zaciągnięte w ramach wspólnej działalności. Dlatego taka forma działalności odpowiednia jest raczej dla osób dążących pełnym zaufaniem swojego partnera. I takiego Wam drogie Pani życzę.

W kolejnym artykule pozwolę sobie przybliżyć Wam inne możliwe formy prowadzenia działalności.

Pozdrawiam,

Edyta Duchnowska

radca prawny, Law4business.pl