Ostatnio zadano mi pytanie dotyczące możliwości i form zatrudnienia męża przez żonę w prowadzonej przez nią spółce cywilnej, a także tego, jakie składki na ubezpieczenie społeczne i w jakiej wysokości należałoby opłacać przy takim zatrudnieniu. Postanowiłam zrobić małe rozeznanie i przybliżyć Wam ten temat.
Spółka cywilna jest zawierana przez wspólników – osoby prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorców), którzy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez swoje działania, a zatem istnieją co najmniej dwa podmioty, które mogłyby zatrudnić małżonka tzn.
- jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona przez żonę,
albo:
- spółka cywilna
Obydwie opcje są dopuszczalne, ale będą różniły się wysokością składek na ubezpieczenie społeczne.
Zatrudnienie przez małżonka – osobę prowadzącą działalność gospodarczą.
Małżonek zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą jest traktowany jako osoba współpracująca i zgodnie z art. 8 ust. 2., art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (u.s.u.s.) i podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalne, rentowe, zdrowotne i dobrowolnie chorobowemu.
Art. 8 ust. 2 u.s.u.s. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 – dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.
Art. 8 ust. 11. u.s.u.s. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Członek rodziny, będący osobą współpracującą nie może jednak korzystać z preferencyjnych składek ZUS.
Składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności opłaca się w tych samych wysokościach co składki ubezpieczeniowe za przedsiębiorcę płacącego je na ogólnych zasadach, tj.:
- na ubezpieczenia społeczne – od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych,
- na ubezpieczenie zdrowotne – od podstawy stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.
W roku 2016 wynoszą one:
| Rodzaj składki konto | Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym | Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego |
| Ubezpieczenia społeczne ** | 772,96 zł | 713,35 zł |
| Ubezpieczenie zdrowotne | 288,95 zł | 288,95 zł |
| Fundusz Pracy | 59,61 zł | 59,61 zł |
* dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność, dla których minimalną podstawę wymiaru stanowi kwota 2433 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na rok 2016)
** kwota składki na ubezpieczenie wypadkowe obliczona stopą procentową w wysokości 1,80% właściwą dla płatników składek zgłaszających w poprzednim roku kalendarzowym do ubezpieczenia wypadkowego przeciętnie miesięcznie nie więcej niż 9 osób.
Za styczeń – grudzień 2016 r. składka na ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej nie może być niższa niż:
| 474,92 zł | (tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne |
| 194,64 zł | (tj. 8%) na ubezpieczenia rentowe |
| 59,61 zł | (tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe |
| 43,79 zł | (tj. 1,80%) na ubezpieczenie wypadkowe – przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób |
| ubezpieczenie zdrowotne: 288,95 zł (tj. 9,00% podstawy wymiaru)Fundusz Pracy: 59,61 zł (tj. 2,45%) | |
Wszystkie składki opłaca płatnik – osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą – zatrudniający małżonka.
Zatrudnienie małżonka przez spółkę cywilną, w której drugi małżonek jest wspólnikiem
Tutaj małżonek traktowany jest jak pracownik w rozumieniu:
art. 8 ust. 1 u.s.u.s.: Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.
I zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 u.s.u.s. jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne.
Podobnie wypowiedział się sam ZUS, mając na uwadze wykładnię przepisów ubezpieczeniowych zawartych w orzeczeniach sądów wypowiadających się w tej kwestii, w piśmie z 28 lutego 2002 r., znak Fuu 4000-1923/01, stwierdził:
W sytuacji gdy umowa o pracę jest zawarta ze spółką cywilną, w której wspólnikiem jest współmałżonek osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, osoba ta podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Dla ustalenia tytułu nie ma znaczenia fakt, iż zatrudniona osoba pozostaje z jednym ze wspólników w związku małżeńskim i prowadzi z nim wspólne gospodarstwo domowe. Osoba ta ma bowiem zawartą umowę ze spółką cywilną jako pracodawcą, a nie z konkretną osobą prowadzącą działalność.
Składki ZUS pracownika i pracodawcy wyglądają następująco:
| Rodzaj składki: | Finansowana przez pracownika | Finansowana przez pracodawcę | Razem |
| Emerytalna | 9,76% | 9,76% | 19,52% |
| Rentowa | 1,50% | 6,50% | 8% |
| Zdrowotna | 9% | – | 9% |
| Chorobowa | 2,45% | – | 2,45% |
| Wypadkowa | – | od 0,67% do 3,86%* | od 0,67% do 3,86%* |
| Fundusz Pracy | – | 2,45% | 2,45% |
| FGŚP | – | 0,10% | 0,10% |
* Procent ustalany w zależności od rodzaju prowadzonej działalności i liczby ubezpieczonych pracowników. W przypadku firm zatrudniających nie więcej niż 9 pracowników składka wynosi 1,93% (a więc 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy).
Źródło: opracowanie Infor.pl
Zatrudnienie w jednoosobowej działalności gospodarczej = osoba współpracująca
Zatrudnienie przez spółkę cywilną = pracownik
Podsumowując w pierwszej sytuacji składki będą zależne od podstawy wymiaru – minimalna jest ustalona odgórnie, ale można ją podwyższyć, a w drugiej sytuacji składki będą zależne od wysokości wynagrodzenia wskazanego w umowie o pracę. W obydwu przypadkach małżonka należy zgłosić do ZUS w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy.
radca prawny Paula Dąbrowska
Autorka bloga: Legall ART
